1. Khái quát về Văn Thánh Miếu
Đây là một di tích lịch sử quan trọng, không chỉ là nơi thờ cúng các danh nhân, các kỳ tài có công với triều đình, mà còn là trung tâm văn hóa và giáo dục lớn dưới thời nhà Nguyễn. Là nơi lưu giữ lại những hoài niệm để tương lai con cháu dân tộc Việt tự hào và gìn giữ.
(Văn Thánh Huế- Nơi lưu giữ dấu ấn thời kỳ hưng thịnh của Triều Nguyễn)
1.1 Vị trí
Văn Thánh nằm trên Đường Văn Thánh, Phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế, chỉ cách chùa Thiên Mụ Huế khoảng 1km. Địa điểm này thuận tiện cho du khách trong và ngoài nước khám phá văn hóa và lịch sử của vùng đất cố đô.
1.2 Giờ hoạt động và giá vé
Hiện nay Văn Thánh mở cửa cả ngày và hoàn toàn miễn phí vé tham quan tạo điều kiện cho du khách tự do tham quan, tìm hiểu.
2. Lịch sử hình thành Văn Thánh
Trong thời kỳ các vị vua thời Nguyễn mở mang, xây dựng bờ cõi, khai phá phương Nam thì Văn Miếu đầu tiên đã được xây dựng ở làng Triều Sơn. Tới năm 1770 (triều Nguyễn Phúc Khoát) thì Văn Miếu được dời đến xã Long Hồ và được biết tới là Văn Miếu của Đàng Trong.
(Văn Thánh Huế trước năm 1945 đã trải qua nhiều lần tu sửa)
Về sau, khi triều đại nhà Nguyễn xây dựng cơ đồ, Văn Thánh Huế chính thức được cho xây dựng trên đường Văn Thánh cho đến hiện tại. Văn Miếu cũ ở xã Long Hồ vẫn được giữ lại để thờ Khải Thánh Từ – nơi thờ cha mẹ Khổng Tử.
Từ khi thành lập tới nay, Văn Thánh Huế đã trải qua nhiều lần tu sửa, xây dựng thêm các công trình phụ,… vào các năm 1818, 1822, 1895 và 1903. Vào năm 1947, khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, chúng đã tàn phá nơi này, khiến nhiều công trình bị hư hại nặng nề. Phải mất một khoảng thời gian khá lâu sau đó thì Văn Thánh mới trở thành một điểm đến không thể bỏ lỡ khi đến thăm Huế.
1. Những công trình kiến trúc còn sót lại của Văn Thánh
Văn Thánh Miếu là một công trình đồ sộ được xây trên một ngọn đồi cao 3m so với mặt đất, trước mặt là sông Hương, phía sau là làng mạc, núi đồi. Đồ sộ là bởi Văn Miếu khi còn nguyên vẹn bao gồm tất cả 20 công trình kiến trúc lớn, nhỏ: Văn Miếu (điện thờ), Đông vu, Tây vu, Thần trù, Thần khố, Hữu Văn Đường, Duỵ Lễ Đường, nhà Thổ Công, Đại Thành Môn, Văn Miếu Môn, quan Đức Môn, Linh Tinh Môn, la thành, bến vua ngự... Tuy nhiên cho đến thời điểm hiện tại khu di tích này chỉ còn giữ được Đại Thành Môn, Nhà Bia và cổng Linh Tinh Môn.
1.1 Cổng Đại Thành Môn
Cổng Đại Thành Môn là công trình kiến trúc còn sót lại mà vẫn giữ nguyên được nét nổi bật của kiến trúc cung đình ngày xưa. Cổng được xây dựng hoành tráng và nổi bật, thể hiện sự khéo léo và tài tình của người xây dựng. Trải qua bao biến cố, Đại Thành Môn vẫn đứng vững hiên ngang, mang đậm dấu ấn của thời gian với những bức tường bám đầy rêu xanh. Song đây vẫn là một công trình có ý nghĩa đặc biệt với cố đô Huế. Chi tiết con rồng nằm hướng ra sông Hương ở bậc thang đi lên cổng Đại Thành Môn ngoài chức năng để phân tách lối đi thì nó còn mang ý nghĩa cho sự phát triển ,thịnh vượng, trường tồn.
(Cổng Đại Thành Môn của Văn Thánh Huế)
Từ Đại Thành Môn nhìn vào, ngay chính giữa là ngôi đại điện thờ Khổng Tử, tên gọi là Đại Thành Điện - là kiến trúc trọng yếu của Văn Miếu, toàn bộ được dựng trên một nền cao, dài chừng 32m, rộng 25m. Cấu trúc của ngôi đại điện theo lối trùng thiềm điệp ốc truyền thống của Huế. Ở hai bên trước điện Đại Thành dựng hai ngôi nhà bảy gian đối diện nhau là Đông Vu và Tây Vu. Tuy nhiên, với nhiều lý do, công trình này hiện tại chỉ còn lại phần nền móng.
1.1 Tấm bia tiến sĩ ở Văn Miếu Huế
Phía trước là hai dãy bia gồm 32 tấm bia, khắc tên 293 vị Tiến sĩ triều Nguyễn, bắt đầu từ khoa thi đầu tiên năm Minh Mạng thứ 3 (1822) đến khoa thi cuối cùng vào năm Khải Định thứ 4 (1919). Ở Văn miếu Huế, nhiều tấm bia ghi danh bị đục bỏ mất nhiều chữ. Nguyên do là nhà Nguyễn cho bỏ tên của nhiều người từng được khắc lên bia liên quan đến việc chống Pháp, hoặc thua trận như Tống Duy Tân, Phan Đình Phùng... Hoặc tên đệm của các vị tiến sĩ trùng với tên đệm của vua Thiệu Trị là Miên Tông.
Những tấm bia được làm từ đá cẩm thạch, việc đặt những tấm bia lên lưng rùa được xem như là một biểu tượng của sự kính trọng và vinh danh những con người thành công trên con đường khoa cửa. So với các bia Tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội thì văn bia ở Văn Thánh Miếu Huế nhỏ hơn, nhưng lại khá đều đặn và sinh động.
Bên cạnh mỗi tấm bia đá ghi danh được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đặt thêm một tấm bảng QR Code chứa thông tin của các vị tiến sĩ được khắc tên trên bia. Văn miếu Huế là điểm đến được nhiều du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài tìm đến tham quan, và đây cũng là nơi được nhiều bạn học sinh, sinh viên tìm đến cầu may mắn trước mỗi đợt thi cử quan trọng.
Những tấm bia được làm từ đá cẩm thạch, việc đặt những tấm bia lên lưng rùa được xem như là một biểu tượng của sự kính trọng và vinh danh những con người thành công trên con đường khoa cửa. So với các bia Tiến sĩ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội thì văn bia ở Văn Thánh Miếu Huế nhỏ hơn, nhưng lại khá đều đặn và sinh động.
Bên cạnh mỗi tấm bia đá ghi danh được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đặt thêm một tấm bảng QR Code chứa thông tin của các vị tiến sĩ được khắc tên trên bia. Văn miếu Huế là điểm đến được nhiều du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài tìm đến tham quan, và đây cũng là nơi được nhiều bạn học sinh, sinh viên tìm đến cầu may mắn trước mỗi đợt thi cử quan trọng.
(Những tấm bia đá ở Văn Thánh Miếu Huế)
(Những tấm bia đá ở Văn Thánh Miếu Huế)
1.1 Linh Tinh Môn
Linh Tinh Môn tại Văn Thánh Huế là một công trình kiến trúc đặc sắc, hướng ra dòng sông Hương, tô điểm thêm vẻ đẹp thơ mộng cho không gian nơi đây. Cổng được xây dựng với 4 trụ bằng gạch, trang trí bằng pháp lam tinh xảo, tạo nên bức tranh kiến trúc độc đáo và nổi bật. Với thiết kế độc đáo, mặt trước của Linh Tinh Môn ghi chữ Hán “Đạo Tại Lưỡng Gian,” thể hiện tinh thần triết học và tri thức tồn tại giữa trời và đất. Mặt sau của cổng đều bắt gặp bốn chữ Hán “Trác Việt Thiên Cổ,” một tuyên ngôn về sự vượt lên trên thời gian và lịch sử, đặt Văn Thánh Huế vào vị thế của một di tích lịch sử và văn hóa vững vàng. Vị trí lý tưởng của Linh Tinh Môn làm cho nơi này trở thành một điểm quan sát tuyệt vời cho những khách tham quan. Từ đó giúp du khách hòa mình vào không gian lãng mạn và thư thái của thị xã cố đô Huế. Cổng Linh Tinh Môn không chỉ là một phần của kiến trúc cổ kính, mà còn là biểu tượng của sự hòa mình với thiên nhiên và văn hóa lịch sử của vùng đất Huế.
(Cổng Linh Tinh Môn của Văn Thánh Miếu Huế)
ð Dù đã trải qua nhiều biến cố lịch sử, những công trình không còn được nguyên vẹn nhưng Văn Thánh Huế vẫn luôn là di tích quý giá, là niềm tự hào của biết bao thế hệ. Văn Thánh luôn mở cửa chào đón những du khách đến thăm và góp phần làm khơi gợi tình yêu đất nước và long tự hào dân tộc trong mỗi chúng ta.
